anafilaktik şok - anafilaksi sebepleri - anafilaksi belirtileri - anafilaktik şok tedavisiAni gelişen ve yaşamı tehtid edebilen ciddi bir alerjik reaksiyondur. Reaksiyon çoğunlukla alerjenle karşılaşmadan sonraki ilk iki saat içinde ortaya çıkar ve genelde ne kadar erken başlarsa o oranda şiddetli seyreder. Anafilaksi çoğunlukla vücudun bütününü etkileyen bir reaksiyondur. Döküntü, yüz ve dudaklarda şişlik, öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı, hızlı nabız, tansiyon düşmesi, bilinç kaybı, karında kramplar en sık rastlanan bulgulardır.
Ölümle sonuçlanabilen solunum ve dolaşım sistemi yetersizliği gelişebilir. Anafilaksi
yaşamı tehdit edebilen bir reaksiyon olduğundan erken tanı ve hızlı/uygun bir müdahale gerektirir. En sık nedeni gıda ve ilaç alerjileri ve böcek (arı) sokmalarıdır.
Yaş: Her yaş grubunda görülebilir.
Hastalık oluş mekanizması: Reaksiyonun oluşmasında farklı mekanizmalar sorumludur.
Ancak sonuçta kanda histamin ve benzeri maddelerin ani yükselişi olur. Bu maddeler
deri, solunum ve dolaşım sisteminde oluşan belirti ve bulgulardan sorumludurlar.
Reaksiyon farklı mekanizmalar ile olduğundan, sadece alerjisi olan bireylerde de-
ğil, aynı zamanda alerjik bünyesi olmayan bireylerde de çeşitli nedenlere bağlı olarak
anafilaksi görülebilir.
Risk faktörleri: Alerjisi olan bireylerin alerjik oldukları maddeden kaçınmaları gerekir.
Ancak alerjisi olan bireylerin hepsinde alerjen ile karşılaşma anafilaksiye neden olmaz.
Örneğin kimi besin alerjisi olan çocuklarda o besin sadece döküntüye neden olurken diğerlerinde anafilaksi şeklinde seyredebilir. Daha önce anafilaktik reaksiyona neden olan madde varsa bu maddeden şiddetle kaçınılması gerekir. Ancak alerjisi olmayan bireylerde de anafilaksi görülebilir. Örneğin daha evvelden belirli bir ilaca alerjisi olmadığını bilen bir birey, aynı ilacın sonraki bir injeksiyonunda anafilaksi geçirebilir. Bu nedenle her injeksiyonun acil müdahale edilebilen bir ortamda yapılması önemlidir. Alerjik bünyelilerde genelde anafilaksi daha ağır seyredebilirse de hasta yaşı, alerjenin cinsi, alerjenin miktarı,
alerjenle karşılaşma şekli (injeksiyon, sokma, yenilme gibi) ve hastanın kullanmakta
olduğu diğer ilaçlar ve mevcut hastalıkları anafilaksinin gelişme olasılığı ve şiddeti
üzerine etkili faktörlerdir. Anafilaksi geliştiğinde erken tanı ve hemen/uygun müdahalenin
istenmeyen bir durumun gelişmesini önlemek açısından büyük önemi vardır.
Nedenler: Son yıllarda en sık nedenin gıda alerjisi olduğu belirtilmektedir. Bunu ilaç
alerjileri ve arı sokmalarına bağlı gelişen anafilaksi izlemektedir. Bir grup hastada anafilaksi nedenini bulmak mümkün olmayabilir.
Tedavi: Anafilaksi ile karşılaşıldığında alerjen ile temasın derhal kesilmesi, hastanın
yatırılarak bacaklarının havaya kaldırılması,solunum yolunun açık olduğundan emin
olunması, dolaşım durumunun belirlenmesi ve kas içine yapılan adrenalin injeksiyonu
gereklidir. Solunum ve dolaşım sistemine erken ve yeterli destek sağlanmalıdır.
Çünkü ölümlerin büyük bir kısmı bu erken müdahalenin yetersizliği sonucu olmaktadır. Hasta hemen bir sağlık kurumuna ulaştırılmalıdır.
Önlemler: Araştırmalar anafilaksi riski yüksek bireylerin her türlü tedbire karşın ortalama
iki yılda bir bu tablo ile karşılaşmaları nın kaçınılmaz olduğunu göstermektedir. Bu bireylerin ve yakın çevrelerinin alerjenden nasıl sakınacaklarını öğrenmeleri durumunda
bu karşılaşma olasılığı en aza indirilebilmektedir. Alerjen ile benzer yapıdaki diğer maddelerin de anafilaksiye neden olabileceği ve bu maddelerden de mutlak kaçınmak gerektiği hasta tarafından algılanmış olmalıdır. Hasta ve yakınları acil müdahale becerisi kazanmalı ve acil müdahalede kullanılacak bazı ilaçlar ile donanmış olmalıdır. Bu bağlamda adrenalin oto-enjektörü (kişinin acil durumda kendi kendisine yapabileceği ilaç içeren enjektör) ve antihistaminik ilaçlar kritik öneme sahiptirler.
Anafilaksi durumunda ilk müdahaleyi takiben hızla en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Ayrıca,
1. Anafilaksi injeksiyon ile verilen ilaçlar ile daha sık görüldüğünden mümkünse ağız
yolu ile kullanılanların tercih edilmeli;
2. Her injeksiyon mutlaka acil müdahale edilebilecek bir kurumda yapılmalı;
3. Bir injeksiyon sonrası yaşamı tehdit edebilecek bir reaksiyona müdahale edilebilmesi
için injeksiyon sonrası 30 dakika kurumdan ayrılmamalı;
4. Hasta alerjilerinden doktorunu, branşı ne olursa olsun, mutlaka haberdar etmeli;
5. Anafilaksi riski yüksek olan kişilerin bu durumu belirten bir künye taşımaları;
6. Anafilaksinin ağır seyretmesine neden olan ilaçlardan mümkün olduğunca sakı-
nılmalı;
7. Alerjiye neden olduğu düşünülen bir maddeden şüphelenildiğinde bu durum bir alerjist tarafından ayrıntılı bir şekilde incelenene kadar o maddeden kesinlikle uzak durulmalıdır.
alıntı