Radyoaktif Artıkların Toprağa Gömülmesi - Sanal Hayat Keyifli Forumun Tek Adresi - Sesli Sohbet

**Handan_** · 02 Temmuz 2013, 23:11

Toprağa gömme metodu hale alçak ve orta aktiviteli sıvı ve katı artıklar için kullanılmakta isede henüz hiçbir tesiste yüksek aktiviteli artıkların toprağa gömme yoluyla oradan kaldırılmasına teşebbüs edilmemeştir. Radyoaktif artıkalrın toprağa gömülmek suretiyle ortadan kaldırılması için belirli bir teknik seçiminde kullanılacak kriter ,gömülen artıkların aktivitesi doğal bozulma yoluyla yeteri kadar azalıncaya kadar çevreden izole edilmesi zorunluluğudur.

Radyoaktif artıkların toprağa gömülmesi suretiyle ortadan kaldırılması sırasında en büyük tehlike , radyoizotopların yer altı su sistemlerine karışması ihtimalidir. Bu nedenle bu tehlikenin en düşük dereceye indirilmesi amacıyla gömme yerinin jeolojik ve hidrolojik özellikleri ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir.

Bu bakımdan değerlendirilmesi gereken tipik faktörler şunlardır.

1. Toprağın bileşimi ve iyon değiştirici özellikleri de dahil olmak üzere karakteristikleri

2. Alttaki kaya tabakasının bileşimi ve yapısı

3. Yer altı sularının yeri ve akış hızları

4. Artık gömme yerinin , yer altı suyunun akıntı yönünde olmak üzere kullananlara uzaklığı

5. Gömme alanının artıkların meydana geldiği yere yakınlığı

Gömme yeri çevresindeki yer altı suyunun yeri akış hızı artıkların gömülmemesinden önce ve sonra tayin edilmelidir. Gömme alanı radyoaktif maddelerin çözülmesini nlemek ve difüzyonunu engellemek amaçlarıyla mümkün olduğu kadar yeraltında uzak seçilmelidir. Yer altı su tablasının alçak ve akış hızının çok az olası arzu edilir. Gömme yerleri göller, akarsular gibi yüzey sularına yakın yerlerde tesisi olunmalıdır. Ayrıca gömme alanı ile yer altı suyunun akış yönünde ilk su kuyusu arasındaki uzaklık fazla olmamalıdır. Yraltı sularının periyodik monitoring için genellikle gömme alanının çevresi boyunca kuyular açılır. Yeraltı su aktivitesinin background seviyesi üstünde bulnması radyoaktif artıkalrın toprağın üst tabakaları içinden göç ettiğini gösterir.

Ekonomi ve kolaylık bakımlarından gömme yerlerinin artıkların meydana geldiği nooktaya yakın seçilmesi nakil masraflarını azaltacağı gibi, bu yer tesis içersinde ise radyoaktif artıkların tesisi dışı bir gömme yerine sevki için zorunlu ağır zırhlı nakil kaplarının kullanılmasınıda gereksiz kılacaktır. Fakat güvenlik faktörü , ekonomi ve elverişlilikten daha önemli olduğundan böyle bir tesis için artık gömme alanına ancak gerkli güvenlik koşullarının tam olarak sağlanması kaydıyla müsaade edilebilir.

Yüzey Çukurlarına Gömme

Yüzey çukurları alçak ve orta aktiviteli radyo aktif artıklar için en uygun gömme yerleridir. Yapılışları ve bakımları oldukça basit ve ucuz olduğu gibi artıkla doldurma ve monitoringleri kolaylıkla yapılabilir. Diğer bir önemli üstinlükleri artıkların belirli bir yerde olması ve gerktiğinde buradan alınabilmesidir. Geçirgen olmayan topraklar (kil ,killi şistvb gibi)içinde kazılan çukurlar ve kristal yapılı kaylar (granit vb..)içinde açılan taş ocakları en uygun gömme yerleridir. Kristal yapılı olmayan ve geçiren kayalar(kum taşı , kireç taşı vb gibi ) içnde kazılan çukurlar elverişli değildir.

Geçirgen Yataklara Gömme

Sıvı artıkların yeraltındaki geçirgen yataklara enjeksyonu düşünülmüş isede halen elimizde bulunan bilgiler bu tekniğin tavsiye ve red edilmesi için yeterli değildir. Şimdiki biilgilerimize göre artıkların yer altı su tablası üzerindeki yataklara enjeksyonu su tablası altındaki yataklara verilmesinden daha pratik gözükmektedir. Ayrıca su tablası altına enjeksiyon kesin olarak daha güvenilir olan derine gömmeye göre hiçbir üstünlük sağlamamaktadır. Her iki metotta dabaşloca sorun radyoaktif maddelerin yer altı sularına karışma ihtimalidir.

Doğal Mağaralar Ve Özel Kazılara Gömme

Doğal mağaralar çözülebilen kayaların yer altı suları tarafından çözülmesi sonucu meydana gelir. Mağarayı çevreleyen jeolojik strüktür genellikle su ile doymuş olup çoğunlukla , mağaray abol bol su sızdırır. Bu nedenle doğal mağaralar alçak aktiviteli kuru ve hareketsiz artıkları gömmek için elverişli iseler de sıvı artıklar için kullanılamazlar. Yer altı su tablası üzerinde bulunan kuru bir mağara ambalajlanmış fakat tespit edilmesi kesinlikle gerekmeyen katı artıklar için daha elverişlidir.

Yüzeye yakın terkedilmiş maden kuyuları yapılışları bakımaından doğal mağaralara benzemediğinden aynı şekilde sıvı artıkların gömülmesi için uygun değildir. Gereken şekiilde ambalajlanmış katı atıklar yer altı tablası üstünde bulunan kuru maden kuyularına gömülebilir.

Kaya tuzu mağaralarına radyoaktif artıkarın gömülmesini çekici kılan özellikler şunlardır

1. kaya tuzu yatakları birçok ülkede bulunur

2. kaya tuzu su geçirmediğinden tuz mağaraları kuru kalacaktır.

3. tuz yatakları sağlam olduğu gibi bir derceye kadar plastik özellikler gösterdiğinden çatlaklarını kendiğinden tıkayabilir.

4. Gerektiği gibi açılmış bir tuz mağarasınınçökmesi ihtimali çok azdır.

5. Tuzun erime sıcaklığı yüksek (800ºC) olduğu gibi ısı iletkenliği birçok kayaların iki katıdır.

6. Tuz mağaralarına gömülen radyoaktif maddeler gerektiğinde kolayca boşaltılabilir.

7. Tuz ile radyoaktif maddelerarasında meydana gelecek kimyasal reaksiyonlar azdır.

Radyoaktif artıkalrın derin toprağa gömülmesi

Yüksek aktiviteli sıvı artıkalrın yeryüzünden 1500 ila 5000 metre derinliklere gömülmesine ‘derin gömme adı verilmekte olup halen deneme safhasındadır. Derin gömme için halen 3 tip gömme yeri elverişli gözükmektedir.

1. Senklinal havzalar

2. Düzgün eğimli tortul kayalar

3. Kuru petrol kuyuları

Senklinal havzalar , kaya tabakalarının üstü açık bir kase şekli meydana getirecek şekilde aşağıya doğru kıvrımlarından oluşan bir jeolojik bir yapıdan ibarettir. Burada söz konusu olan senklinal havzalar tortul kayalardan yapılmış olup içme suyu kaynaklarının çok altında bulunurlar. En alttaki gözenekli tabakalar muhtemelen tuzlu su ihtiva eder. Bu havzalardan sıvı ların akışı ve difüzyonunun çok yavaş olduğu zannedilmektedir. Artıkların radyoaktif baozulmasından açığa çıkan ısı tuzlu suyun dolaşımı ile dağılacaktır. Bununla birlikte sıvı artıklarının kaynamasına müsaade edilmez. Aksi takdirde meydana gelecek basınçlar, havzanın altında yatan kaya yapısını parçalayabilecektir. Gömmeden önce artıkalrın bozulması için bir süre depolanması veya seyreltilmesi ile kaynama önlenebilir.

Sıvı artıkalrın petrol yataklarına gömülmesi içbir ön işleme ihtiyaçduyulmadan doğrudan doğruya yapılabildiğinden yukarda incelenen tekniklere göre açık bir üstünlük gösterir . Tükenmiş petrol kuyuları yeryüzünen 3000 metreya kadar derinliklerde bulunablir. Bu kadar derinlerde içme suyu kaynaklarının bulunması ihtimali pek azdır. Kuyular açık kaldığı sürece kuyuları artıklarla doldurmak ve su ile seyreltilmek yoluyla sıcaklık kontrolü sağlanır. Esas sorun kuyuların tıkanmasını önlemektir. Katı maddeler kuyunun dibindeki kayalarda absorblandığı veya çökeltiler kayalardaki gözenekliği doldurduğu zaman tıkanma meydana gelir. Bu taktide artık sıvılar çevrelerindeki kaya tabakalarına sızamayacağından kuyu erken dolmuş olacaktır. Ayrıca radyoaktif maddelerin nakli pahalı olduğundan tesislerin gömme kuyuları yakınında kurulması lazımdır.

Abdülkerim Eyimaya

Seçenekler	Arama
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder	Arama: Gelişmiş Arama Yap
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)