06 Mart 2012, 13:34
|
#1 |
Keyifli~Üye
Üyelik tarihi: 25 Mart 2011
Mesajlar: 2.176
Puanlar: 6.554, Seviye: 1 | Üst seviye: 99%, 0 Gereken puan | | Alkali ****ller ALKALİ ****LLER Periyodik cetvelin birinci grubunda lityum sodyum potasyum rubidyum sezyum ve fransiyum elementleri bulunur. Bu grup elementlerinin hidroksitleri kuvvetli baz özelliği gösterdiğinden bazik anlamın gelen alkali ****ller adıyla anılırlar. Alkali ****ller en dış orbitalleri olan küresel s orbitalinde bir değerlik elektronu taşırlar. Elektronsistemlerinin benzerliğinden alkali ****llerin bir çok özellikleri de birbirine benzer. Her biri aynı periyotta bulunan diğer elementlere göre daha büyük atoma sahiptirler. Dış orbitaldeki tek elektronu kolaylıkla verip elektron sistemlerini asal gazlara benzeterek +1 değerlikli iyon (katyon) halinde bileşikler oluştururlar. Alkali ****l atomlarında elektronlar çekirdekten uzakta olduklarından koparılmaları kolay iyonlaşma enerjileri düşük düşük elektronegativiteli dolayısıyla en kuvvetli elektropozitif elementlerdir. Işıklandırıldıklarında elektron yayabilirler. Bu sebepten potasyum ve sevyum foto-elektrik hücrelerde kullanılırlar. Alkali ****llerin erime ve kaynama noktaları düşük olup grupta aşağıya doğru inildikçe erime ve kaynama noktaları daha da düşer. Bıçakla kesilebilecek kadar yumuşaktır. Elektrik akımını ve ısıyı iletirler. İlk kesildiklerinde yüzeyleri gümüş parlaklığındadır. a-Tabiatta Bulunuşları Alkal ****ller tabiatta sadece +1 yüklü iyonlar halinde bulunurlar. En bol bulunanları sodyum ve potasyumdur. Yer kabuğunda bulunan elementler içindealtıncı ve yedinci sırayı alırlar. Lityum daha az bulunmasına rağmen hemen hemen bütün kayalarda az miktarda rastlanır. Rubidyum ve sezyum çok az bulunur. Radyoaktif bir element olan fransiyum tabiatta hiç bulunmaz. Ancak nükleer reaksiyonlarla eser miktarlarda oluşabilir. Alkali ****l bileşiklerinin pek çoğu suda çözündüklerinden. Genellikle deniz suyunda ve acı kuyu sularında bulunurlar. Tabiatta alkali ****llerin bileşiklerinin elde edilmesine yarıyan bir çok yataklar vardır. Bazı tuz yataklarında potasyum KCI ve KCI MgCI2 . 6H2O şeklinde bulunmaktadır. Sodyum ve potasyum iyonları değişmez bir şekilde bitki ve hayvan dokularında bulunur. Sodyum iyonu hüçre dışı sayılarının potasyum iyonu ise hücre içinin başlıca katyonlatındandır. Bu iyonların su kaybını önleme gibi genel fizyolojik görevleri de vardır. b-Elde Edilişleri: Alkali ****lleri elde edebilmek için bileşiklerinden +1 yüklü iyonlarını indirgemek gerekir. Bu ya elektroliz yada kimyasal yolla yapılır. Alkali ****ller genellikle eritilmiş tuzların elektroliziyle elde edilirler. Örneğin sodyum ticari amaçlar için eritilmiş NaCI ve CaCI2 karışımının 600OC ‘de elektroliziyle tonlarca elde edilir. Tepkimede CaCI2 elektroliz kabında NaCI’nin erime noktasını düşürmeye yarar. Erimiş NaOH’nin elektrolizi Castner(kesnır) cihzında yapılır c-Alkali ****llerin Genel Özellikleri: 1- Alkali ****ller değerlik tabakalarında tek elektronu kolayca kaybederek +1 yüklü iyonlar oluştururlar;bu nedenle kuvvetli indirgendirler. 2- Birkaç istisna dışında bileşikleri iyoniktir. 3- ****lik özellikleri gerği parlaktırlar;fakat diğer ****llerin aksinebıçakla kesilebilecek kadar yumşaktırlar. 4- Aleve tutulduklarında çeşitli renkler oluştururlar;LiNa ve K tuzu çözeltisine batırılmış bir platin telalevi sırasıyla kırmızısarı ve menekşe renge boyar. 5- Isı ve elektriği çok iyi iletirler. 6- Bulundukları periyotta iyonlaşma enerjileri en küçükatom ve iyon çapları ise en büyük olan elementlerdir. 7- Diğer ****llerin aksineyoğunlukları ve erime noktaları oldukça düşüktür.Lityumsodyum ve potasyum yoğunlukları ilginç bir şekilde sudan daha küçüktür.Sezyumun erime noktası o kadar düşüktür kisıcak günlerde sıvı halde bulunabilir. 8- Alkali ****ller su ile reaksiyona girip hidrojen gazı verirler. 9-Alkali ****llerin su ile etkileşimi oldukça şiddetlidir.Reaksiyonun şiddeti yukarıdan aşağı inildiçe artar. d-Alkali ****llerin Fiziksel Özellikleri: Lİ NA K Rb Cs Fr Atom Numarası 3 11 19 37 55 87 Atom Ağırlığı 694 2299 391 8547 13291 223 Erime Noktası(oC) 179 978 6365 3889 285 - Kaynama Noktası(oC) 1317 892 7539 688 671 - 20oC’deki yoğunluğu(gr/cm3) 0534 097 0862 153 189 - Elektron Düzeni 1s22s1 1s22s22p63s1 (Ar)4s1 (Kr)5s1 (Xe)6s1 (Rn)7s1 Alevin Rengi Kırmızı Sarı Mor Koyukırmızı Mavi - Özgül Isı(sıvıcal/2r oC) 105 033 0188 00880 00572 - Atom Yarıçapı (AO) 152 185 231 244 262 - Birincil iyonlaşma Enerjisi (K/cal/mol) 1243 1184 100 963 897 - 25oC’de Yükseltgenme Potansiyeli 304 271 292 292 292 - e-Alkali ****llerin kimyasal özellikleri: Alkali ****ller çok aktifdirler. Aktiflik grupta aşağıya doğru artar. Havada parlaklıkları kaybolur oksitleri ya da peroksitleri oluşur. Bu yüzden açık havada saklanamazlar. Petrol toluen gibi alkali ****llerle tepkime vermeyen organik sıvılar içinde saklanırlar Su ile şiddetli tepkime verirler.Tepkimede H2 gazı yanında bazları oluştururlar. Halojenle birleşerek tuzları oluştururlar. Hidrojenle birleşerek tuzları oluştururlar. Kuvvetli indirgendirler.Başka ****lleri bileşiklerinden açığa çıkarırlar. f-Alkali ****llerin Sanayide Kullanım Yerleri: Alkali ****llerin sanâyide yaygın bir kullanım sâhaları vardır. Nükleer reaktörlerdeısı aktarımı için ısı iletkenleri yüksek olan sıvı sodyum ve sıvs lityum kullanılır. Uzay araçlarında yakıt olarak kullanılan sezyum tuzlarından ayrıca ışık yükseltici lambalarda kızılötesi lambalarda ve spektrofotometrelerde de faydalanılır. Potasyumun sun’î gübre üretimindeki önemi oldukça büyüktür. Alkali ****ller ayrınca muhtelif alaşımlara da katılmaktadır. Alkali ****llerden olan lityum ısıtıldığında belli dalga boyunda kendine has bir ışık yayar. Bu sebeple işaret fişeklerinde kullanılır.Kimyasal karışıma az bir miktar lityum nitrat tuzu katılırsa parlak kırmızı bir renk meydana gelir g-Alkali ****ller: SODYUM: Adı: Sodyum Sembol: Na Atom Numarası: 11 Atomik yığın: 22.98977 amu Erime Noktası: 97.8 °C (370.95 °K 208.04001 °F) Kaynama Noktası: 552.9 °C (826.05005 °K 1027.2201 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 11 Nötron sayısı: 12 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: 0.971 g/cm3 Bulunuş Tarihi: 1807 Buluşu Yapan: Sir Humphrey Davy RUBİDYUM: Adı: Rubidyum Sembol: Rb Atom Numarası: 37 Atomik yığın: 85.4678 amu Erime Noktası: 38.89 °C (312.04 °K 102.002 °F) Kaynama Noktası: 688.0 °C (961.15 °K 1270.4 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 37 Nötron sayısı: 48 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: 1.532 g/cm3 Bulunuş Tarihi: 1861 Buluşu Yapan: R. Bunsen SEZYUM: Adı: Sezyum Sembol: Cs Atom Numarası: 55 Atomik yığın: 132.90546 amu Erime Noktası: 28.5 °C (301.65 °K 83.3 °F) Kaynama Noktası: 678.4 °C (951.55005 °K 1253.12 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 55 Nötron sayısı: 78 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: 1.873 g/cm3 Bulunuş Tarihi: 1860 Buluşu Yapan: Fustov Kirchoff FRANSİYUM: Adı: Fransium Sembol: Fr Atomic Number: 87 Atomik yığın: (223.0) amu Erime Noktası: 27.0 °C (300.15 °K 80.6 °F) Kaynama Noktası: 677.0 °C (950.15 °K 1250.6 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 87 Nötron sayısı: 136 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: Bilinmiyor Renk: Bilinmiyor Bulunuş Tarihi: 1939 Buluşu Yapan: Marguerite Derey LİTYUM: Adı: Lityum Sembol: Li Atom Numarası: 3 Atomik yığın: 6.941 amu Erime Noktası: 180.54 °C (453.69 °K 356.972 °F) Kaynama Noktası: 1347.0 °C (1620.15 °K 2456.6 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 3 Nötron sayısı: 4 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: 0.53 g/cm3 Bulunuş Tarihi: 1817 Buluşu Yapan: Johann Arfvedson POTASYUM: Adı: Potasyum Sembol: K Atom Numarası: 19 Atomik yığın: 39.0983 amu Erime Noktası: 63.65 °C (336.8 °K 146.57 °F) Kaynama Noktası: 774.0 °C (1047.15 °K 1425.2 °F) Proton ve Elektron Sayısı: 19 Nötron sayısı: 20 Sınıfı: Alkali ****ller Kristal Yapısı: Kübik Yoğunluk: 0.862 g/cm3 Bulunuş Tarihi: 1807 Buluşu Yapan: Sir Humphrey Davy |
| |