Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında İlkyardım ve Tedavi Yöntemleri - Sanal Hayat Keyifli Forumun Tek Adresi - Sesli Sohbet

**Sincap** · 20 Haziran 2013, 01:51

çapraz bağ kopması - ön çapraz bağ yaralanması - bağ yırtılmasında ilkyardım - bağ yırtığı - eklem - eklem bağlarında kopma

DİZ EKLEMİ ANATOMİSİ

Diz eklemi menteşe tip eklem olup, üstte femur, altta tibia, önde ise patelladan oluşmuştur. Eklem yüzleri birbirlerine çok uygun olmadığı için eklem yardımcı dokularla güçlendirilmiştir. Bunlar diz eklemi ligamentleri ve menisküslerdir.

Menisküsler medial ve lateral yerleşimli olmak üzere iki tanedir ve;

Eklem yüzeyinin uyumunu sağlarlar,

Eklem yüzüne binen yükü dağıtırlar,

Ekleme geniş bir hareket serbestliği sağlarlar.

Diz eklemi ligamentleri

Anterior cruciate ligament

Posterior cruciate ligament

Medial collateral ligament

Lateral collateral ligament

Anterior cruciate ligament’ in fonksiyonu

Tibia’nın femura göre öne kaymasını engeller

Tibianın aşırı rotasyonunu engeller

Dizin hiperekstansiyonunu engeller

0’dan 30 dereceye kadar olan ekstansiyonda tibianın rotasyonunu kontrol eder

Dize proprioseption duyusu girdisi sağlar

ACL YARALANMA SEBEPLERİ

Diz hiperekstansiyonda iken tibiaya uygulanan iç rotasyon ve varus zorlaması sebebiyle

Dize direkt gelen darbe sebebiyle

Ani yön değiştirmelerde

Koşarken kayarken aniden yavaşlamada

Hiperekstansiyon zorlamalarında

İç rotasyona zorlanmalarda

Zıpaldıktan sonra yere inerken

Şiddetli valgus ve dış rotasyon zorlanmasında ACL yaralanabilir.

ACL YARALANMALARININ BELİRTİLERİ

Yaralanma ile hasta,dizinde ani bir ağrı ve kopma hissi algılar.Kopma hissi patlama gibidir.

Birkaç saat içinde diz şişer.

Hastada tipik quadriceps yürüyüşü görülür.Hastalar,duruş fazında diz tam ekstansiyona gelirken QF’ yi kullanmaktan kaçınır.

Dizde boşalma veya kilitlenme hissi oluşur

ACL RÜPTÜRÜ OLAN KİŞİDE

Yürürken olan hafif instabiliteyi hisseder.

Merdivende ve koşarken dizindeki boşluğu daha iyi hisseder.

Gonartroz gelişebilir

Uyluk kaslarında incelme fark edilir.

Derin duyunun azalması ile dizine karşı güvensizlik hisseder ve dizlerini sakınır.

Kendini sportif aktivitelerden uzak tutar.

Dizi tekrar döner ve menisküsleri yırtılır ek olarak patolojiler gelişir

ÖN ÇEKMECE TESTİ

Hasta sırtüstü pozisyonda,ayak tabanı yerle temas halindeyken diz 90°fleksiyona getirilir.Her iki baş parmak eklem aralarına yerleştirilirken diğer parmaklar dizi arkadan tespit eder.Tibia öne doğru çekilir.Tibia’nın öne doğru hareketi 7 mm’den fazla ise test pozitiftir.

LACHMAN TESTİ

Akut olgularda da uygulanabilen bir testtir.Diz 20° fleksiyona getirilerek bir el ile femur tespit edilirken,diğer el ile tibia proksimalden tutulup öne doğru çekilir.Sağlam tarafa oranla tibianın öne hareketi fazla ise test pozitiftir

PİVOT SHİFT TESTİ

ACL YARALANMALARINDA TEDAVİ

1) Konservatif tedavi: Kısmi yırtıklarda ve genel olarak düşük fiziksel aktivitesi olanlarda, stabilite testlerinde diz stabilizasyonu da çok kötü durumda değilse cerrahi tedaviye baş vurulmayabilir.

Bu hastalarda ACL’nin görevini hamstringler devralacağı için ömür boyu quadriceps ve hamstring kas gruplarını geliştirici düzenli çalışma yapmalı ve riskli aktivitelerden kaçınılmalıdır. Stabilizasyon için özel dizlik kullanmalıdır.

2) Cerrahi tedavi: Aktif kişilerde ve spor yapmak isteyenlerde gereklidir.

Cerrahi tedavide genel olarak diz çevresinden artroskobik olarak bir tendon parçası alınarak ACL nin anatomisine uygun bir rekonstriksiyon yapılır.

Cerrahide kullanılan greft çeşitlerine göre avantaj ve dezavantajlar

Patellar tendon grefti:Kuvvetli bir grefttir.Cerrahi fiksasyonu sağlam,iyileşme süreci kısadır.

Hamstring grefti:Greftin alındığı bölge itibari ile diz ön ağrısı vb. sorunlarla karşılaşma olasılığı azdır.Patellar tendon kadar güçlü değildir.İyileşme süreci patellar tendondan daha uzundur.

Kadavra grefti:Hastadan alınan dokuya ihtiyaç yoktur.Yaşlı hastalarda hastadan alınan greftin olası zayıf özelliklerinden dolayı tercih nedeni olabilir.Vucudun dokuyu kabul etmemesi gibi sarunlarla karşılaşılabilir.

FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYONUN AMAÇLARI

Eklem hareketliliğini arttırma

Kas kuvvetini arttırma

Ağırlık taşıma ve yürüme eğitimiyle fonksiyonel aktivitelere ve spora geri dönüşü sağlama

Güç, endurans ve esneklikteki yetersizliklerin ortadan kaldırılması

Yaralanma öncesindeki seviyeye emniyetli geri dönüşü sağlama

Fonksiyonların yeniden kazandırılması

POSTOPERATİF REHABİLİTASYONUN TEMEL PRENSİPLERİ

Erken hareket ve ağırlık aktarma

Erken ödem kontrolü

Grefti aşırı yüklerden koruma

Gerekli durumlarda dizlik kullanımı

Dinamik eklem stabilitesini sağlama

Proprioseption eğitimi ve nöromüsküler reedükasyonu sağlama

Kas kuvvet ve kondüsyonunu artırma

Yapılacak rehabilitasyon programında

-Cerrahi sonrası hemartroz ve eklem efüzyonu

-Ağrı

-Grefte gelen aşırı güçler

-Skar doku gelişimi

-Eklem yüzlerine binen yüklerin kontrolu

-Fizyolojik-nörolojik yönden kas eğitimi (denge-koordinasyon ve proprioception)

dikkate alınmalıdır.

Bu protokoller içerdikleri egzersiz programları ve zamanları konusunda birbirlerinden farklılıklar göstermekle birlikte Temel olarak

-Tam pasif ekstansiyonu

-Erken hareket ve kas kuvvetlendirmeyi

-Hastanın tolere edebildiği en erken dönemde ağırlık aktarmayı içermelidir.

ACL yaralanmalarından sonra FTR programı

1.Kaynak

PREOPERATİF FİZYOTERAPİ PROGRAMI:

Hikaye

Değerlendirme

Fiziksel muayene

NEH değerlendirmesi

POSTOPERATİF 1 - 4 GÜN:

İnsizyon yeri bakımı

15 derece ekstansiyon bloğu ile pozisyonlama

Quadriceps ve hamstring kontraksiyonları için hastayı cesaretlendirme

Transfer tekniklerinin öğretilmesi

CPM isteğe bağlı

Destekleme gece kullanılmayabilir

Ev progamı eğitimi

POSTOPERATİF 5 - 14 GÜN

Ağırlık çalışmaya başlanır.

Destekli yürüme egzersizleri

Hiperaddüksiyon extansiyon fleksiyon izotonik

Duvarda ayak kaydırma

İzometrik hamstring ve quadriceps egz.

Aktif izotonik hamstring

Pedal çevirme(sırtüstü yatarken)

Elektrik uyaran

Yara durumu iyiyse yıkanabilir

KORUMALI HAREKET 2- 6 HAFTA:

Dirençli hamstring izotonik

Yavaş kontrollü 60 dereceye kadar squat

Dirençli bacak bastırma

Patella mobilizasyonu

Yüzme egzesizi

Hareket açıklığı 110 derece olduğunda bisiklete binme

Genel aerobik kapasiteyi arttırıcı egzersizler.

İLERİ REHABİLİTASYON AŞAMASI 6-12 HAFTA

Tedaviye devam edilir.

Bacak bastırma. güç ve endurans için

Hamstring endurans ve güç eğitimi

İki bacak 60 derece squat

Düz çizgisel proprioseption eğitimi

Step ile çalışma

Havuzda Koşu

Hızlı yürüme

Geri geri yürüme

AKTİVİTEYE HAZIRLANMA DÖNEMİ

12-24 HAFTA:

Tek ayak squat 60 dreceye kadar

Güçlü hızlı yürüme programı

Hızlı geri geri yürüme

Çok yönlü yüksek hızda denge

Tüm range boyunca kuvvet ve endurans eğitimi

Kondüsyon Bisikleti, yüzme itme fazı

Yüksek zorlama yok

AKTİVİTELERE DÖNME 24 HAFTADAN SONRA

Hasta takip edilmeli

Koşma güç ve enduransı attırma

Hoplama, zıplama, ileri geri eğitimler

Spora geri dönüş aktiviteleri

2. Yöntem

AKUT DÖNEM(0-3 HF)

Ağrı ve ödem için soğuk uygulama,elevasyon,

Fonksiyonel brace kullanımı,brace ile birlikte düz bacak kaldırma,topuk-duvar kaydırma

ROM ‘u 90°ye çıkarma

Ağırlık aktarma; vücut ağırlığının ¼’ü olacak şekilde

Patellar mobilizasyon

Ağrı için TENS,diadinamik akım,enterfaransiel akım

QF izometrik egzersizleri

SUBAKUT DÖNEM (3- 6 hafta)

ROM 0-120°ye çıkarılmaya çalışılır.

Germelere devam edilir

Ağırlık aktarma ;vücudun ½ ‘si kadar

Düz bacak kaldırma

Mini squat,duvar itme,geri geri yürüme

Dört yönlü patellar mobilizasyon

QF izometriklerine devam

Fonksiyonel brace kullanımı 6. hafta’nın sonunda bırakılır

KRONİK DÖNEM(6-12.HF)

Therabant egzersizleri,ağırlık ve ekstansiyon egzersizleri

Prop egz.,denge tahtası,mini tromboline

Pylometrik egzersizlere başlanır;arka ve yan koşular,8 şekilli,S şekilli,zig zag koşulara geçilir.

Aktif-pasif tam ROM

Tam ağırlık aktarma

Düz bacak kaldırmalara germelere 12.hf’nın sonuna kadar devam edilir

Tedavinin sonunda amaçlanan full aktif diz ekstansiyonu sağlanır,iyi bir QF kontrolü sağlanır.

3. Yöntem

I. Faz erken dönem 0-2 hafta

Amaç Ağrıyı ve effüzyonu azaltmak ,Tam diz ekstansiyonu ve quadriceps kontrolünü sağlamaktır.

POSTOP. 1-2 GÜN:

Buz ve elevasyon

-CPM 0-90 tolore edebildiği kadar

Egzersizler:

-Ayak bileği pompalama

-Quadriceps, gluteal izometrik

-Düz bacak kaldırma

POST-OP 2 - 4 GÜNLER

-Dört yönlü diz kaldırma

-Patellar mobilizasyon

-Çeşitli açılarda izometrik egzersizler (30-60-90 )

-Topuk duvar kaydırma

-Elektrik stimulasyonu

AĞRI İÇİN:

-Tens

-Buz

-Enterferensiyel akım (sabit 100 hz)

Ödem ve effüzyonu önlemek için:

-Buz

-Kompresyon

-Elevasyon

-Bandaj

-Aktif ayak bileği pompalama

II. Faz Maksimum Koruma Fazı

(2-3 hafta)

AMAÇ:

Greftin iyileşme sürecini koruyarak dizin normal eklem hareketlerini restore etmek ve kasları kuvvetlendirmektir.

-Germe egzersizleri

(hamstring – quadriceps – gastrosoleus)

-Düz bacak kaldırmalar tüm yönlerde ağırlıkla

-İzometrikler

(Hamstring – quadriceps – gastrosoleus)

-Hamstring Curls (Çeşitli açılarda izometrik quadriceps – hamstring egzersizleri)

-Bilateral Mini squat (0-30 derece)

3. hafta dolduğunda

90-40 aktif diz ekstansiyonu

Diz fleksiyonu 110 – 115 ulaştığında bisiklet

4. hafta

Denge tahtası (ant-post, med-lat yönlerde, gözler açık – kapalı, çift bacaktan teke doğru)

KONTROLLÜ AMBULASYON VE ORTA KORUMA FAZI

(4-6 hafta)

PROM 0-115

Quadriceps gücü karşı tarafın %60

Kapalı kinetik ve proprioseptif egzersizlerde artış

Ağırlık çalışmalarına devam

Step up önden – yandan

Su içi egzersizler ve suda yürüyüş

Ağırlık aktarma

6. haftanın sonunda total

Kuvvetlendirme Dönemi (6-12 hafta) Fitness Dönemi

Hip abd-add

-Leg press

-Leg extension(90-40)

-Squat

-Bisiklet

-Trombolin

-Değişik şekiller ve zeminlerde yürüme

Aktivitelere ilerleme dönemi(3,5-4,5 ay)

Kuvvetlendirme egzersizlerine devam

-Tam ark 0-90 aktif quadriceps kuvvetlendirme

-Yarım ve tam squat

-İzokinetik testler ve eğitimi

-Fonksiyonel testler ve eğitim

-Fonksiyonel testler(tek bacak hoplama, vertikal sıçrama, 8 şekli gibi)

-Pliometrik egzersizler (ip atlama çift bacak, tek bacak sıçrama)

-Çeviklik egzersizlerine başlama

1. gün

-100m koşu 50m yürüyüş x 6

2. gün

-150m koşu 50m yürüyüş x8

3. gün

-200m koşu 50m yürüyüş x12

4. gün

-2000m koşu

Aktivilere ve spora dönüş dönemi

4,5 - 6 ay

-Farklı şekiller ve zeminde koşu programı

-Merdiven koşulları

-Akselerasyon ve deselerasyon koşulları

-Sekiz ve zigzag koşulları

(küçükten büyüğe doğru)

-Spora özel egzersizler

-Spora ve aktivitelere dönüş dönemi

ARKA ÇAPRAZ BAĞ REHABİLİTASYONU

En önemli görevi tibianın arkaya yer değiştirmesini önlemektir.PCL yaralanması çok nadir görülen bir durumdur.Eğer posterior kurşiyat ligament koparsa diz ekleminde arkaya doğru olan hareket artar.

POSTOP REHABİLİTASYON

Erken dönemde Açık Kinetik Zincir,diz fleks-ekstansiyon egzersizlerinden kaçınıyoruz

Diz 4-6 hf. Ekstansiyonda bracelenir.

Posterior parçalanma kuvvetlerini azaltmak için hamstring germeleri önemlidir

Patellar mobilizasyon

7-8. hflarda hasta bisiklet çevirmeye başlayabilir

8.hfdan sonra proprioseption eğitimi verilir.

Dirençli hamstring egzersizlerine 4. aydan önce başlanmaz

Tam fleksiyon derecesi 5-7. aylarda elde edilir.5.ayda pylometrik egzersizlere başlanır

9-12.aylarda tam aktiviteye dönülür

PCL tamiri cerrahide 2 şekilde yapılır.buna göre rehabilitasyonunda bazı farklılıklar olabilir.

1-)Single Bandle Tamirinde: diz eklemi 6 hf.tam ekstansiyonda kilitlenir.Ağırlık vermeden koltuk değneği ile yürünür.10.hfda koltuk değneği bırakılır.ROM’da ilerleme 6.hfdan sonradır.

2-)Double-Bundle PCL Tamirinde: 4 hf.diz tam ekstansiyonda Breyslenir.Koltuk değneği ile hemen parsiyel ağırlık verilebilir

8 şekilli koşu

Carioca egzersizi (proprioseption ve stabilizasyon için)

Lateral step- up egzersizi

Duvarda tek ayak ve çift ayak squat

Duvarda ayak kaydırma egz.

Trombolinde prop. eğitimi

Denge tahtasında prop. egitimi

Seçenekler	Arama
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder	Arama: Gelişmiş Arama Yap
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)