KuzeY

Ağrı kesicilerin her ağrıda kullanılmaması gerekiyor. Pek çok soruna davetiye çıkaran gereksiz kullanılan ağrı kesiciler ölüme bile neden olabiliyor.

İstanbul Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aykan Canberk’e ağrı kesici ilaçlar hakkında detaylı bilgi verdi.

Baş ağrılarında kullanılan ağrı kesicilerin yalnızca geçici bir süreliğine rahatlama hissi verdiğini söyleyen Prof. Dr. Canberk, “Ağrının altında yatan hastalık tedavi edilmelidir” diyor.

Eczanelerden rastgele ilaç alınılmaması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Canberk, “Size iyi gelen bir ilaç, ilacı önerdiğiniz kişide pek çok probleme neden olabilir hatta kişinin ölümüne bile yol açabilirsiniz” diyor.

. Ağrı kesici ilaç nedir?

“Ağrı kesici ilaç vücutta oluşan doku hasarı ve dokudaki enflamasyon sonucu oluşan yabancı maddelerin oluşturduğu ağrı hissinin ortadan kaldırılması amacıyla kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlara ağrı kesiciler ismini veririz.”

"AĞRI KESİCİLER HER AĞRIDA KULLANILAMAZ"

. Ağrı kesici ilaç her ağrıda kullanılabilir mi?

“Hayır kullanılamaz. Ağrı kesici ilaçlar örneğin mide, barsak ağrılarında, organ ağrılarında kullanılamaz ancak kemik, eklem, kas ağrıları gibi ağrılarda kullanılabilir. Bazı ağrı kesiciler baş ağrısında olduğu gibi kült ağrılarda kullanılabilir. Barsak, böbrek taşı ağrısında ancak ağrıyı yapan sebep ortadan kaldırılırsa ağrılar giderilebilir. Örneğin, idrar yolu açılarak taş düşürülür ve hasta rahatlar, ağrı kesicilerden bu şekilde yararlanılır.

Buna karşın kas gevşetici ilaçlar, romatizma ilaçları, eklem, kemik, kas ağrılarında ağrı kesici olarak kullanılır ama organ düz kasını gevşeten ilaçlarında ağrı giderici, spazm çözücü olarak faydaları vardır.”

. Midesi ağrıyan bir insan ağrı kesici ilaç kullanırsa nasıl bir durumla karşılaşabilir?

“Mide kanaması görülür. Mide ağrısında ağrı kesici ilaç kullanılmamalıdır. 100 kişi kullansa bunların yüzde 60’ında mide kanaması görülür.”

. Kişiler hangi durumda ağrı kesici kullanmalıdır?

“Oluşan tablonun tipine göre değişir. Örneğin romatizmaya bağlı bir ağrıysa aspirin gibi ağrı kesiciler ve iltihap giderici ilaçlar seçilmelidir. Organ ağrılarında özellikle de mide, barsak ağrıları, safra kesesi ağrılarında spazm çözücü ağrı kesici ilaçlar kullanılmalıdır.

Baş ağrısında aspirinin etkisi vardır ancak bu etki geçicidir, tedavi edici değildir. Baş ağrısına neden olan sebep düzeltilmelidir. Örneğin, baş ağrısına sebep olan en büyük etken hipertansiyondur. Bunun kontrol ve tedavi altına alınması gerekiyor. Aynı şekilde sinüzit, migren de baş ağrısına neden olabilmektedir. Önce altta yatan rahatsızlık tedavi edilmelidir.”

"HEKİME DANIŞILMADAN KULLANILAN AĞRI KESİCİLER ÖLÜME NEDEN OLABİLİR"

. Hekime danışılmadan ağrı kesici ilaç kullanılabilir mi? Kullanılırsa ne gibi olumsuzluklara yol açar?

“Hekime danışmadan kullanılan ağrı kesiciler, mide, barsak şikayetlerine yol açar, bulantı, kusma, mide ağrısı hatta mide kanamasına bile neden olabilir. İshal, kabızlık, pıhtılaşmayı bozduğundan burun kanaması yapabilir, pıhtılaşmayı artırabilir böylece beyinde damar tıkanıklığı yapabilir. Karaciğerde ve böbrekte hasar gelişebilir, kansızlık gelişebilir, alerji yapabilir, aspirin alerjisine bağlı şoklar ve ölümler gelişebilir.

Wash çalışmasına göre aspirin alan hastalarda kalp yetersizliğinin ağırlaştığı gösterilmiştir.”

. Hamileler ağrı kesici kullanabilir mi? Kullanılırsa bebeğe zararı olur mu?

“Özellikle üç aydan sonraki ağrı ilaçları çocuğa zarar verir ama bu çalışmalar etik olmadığından yapılamıyor. Ancak tesadüfen ilaç kullanmış hamileler olduğunda bunu gözlemleyebiliyoruz ki ilaçlar çocuğun gelişimini bozuyor. Üç aydan önce ancak aspirin kullanılabilir üç aydan sonra basit ağrı kesiciler kullanılabilir ama bunlar bile risk taşımaktadır. Kullanılan ilaçlar bebeğin gelişimini ve karaciğerini bozabilir.”

. Doğum yaptıktan ne kadar süre sonra ağrı kesici ilaç kullanılabilir?

“En az üç ay beklemek lazım çünkü süte geçiyor. Çocuğun karaciğeri bozulabileceğinden katiyen kullanılmaması gerekir. Aslında altı ay kullanılmaması öneriliyor ama üç ay sonra çocuğun karaciğeri geliştiği için o ilacı kaldırabilir. Kadın ilk üç ay ilacı kullanacaksa da bebeğe süt vermemelidir.”

. Ağrı kesiciler böbrek yetmezliğine sebep olabilir mi?

“Olur. Genelde şeker hastalarında, tansiyon hastalarında böbrekler hasar görmüş oluyor ve 80 yaş ve üstü yaşlılarda böbrekler süzme ve idrardan atma açısından yavaşlıyor. Böbrek yetersizliği gelişebilir, ilacı atamadığı için kanda birikir zarar verir hem de böbrekler bozularak üreyi çıkarabilir.”

. Bilinçsiz kullanılan ağrı kesiciler karaciğer yetmezliğine neden olabilir mi?

“Olur. Özellikle bazı ilaçlar karaciğerin enzimlerini bozarak ya da karaciğer hücresi harabiyeti yaparak karaciğer fonksiyonlarını bozabilir, sarılık, ilaca bağlı toksik hepatit yapabilir.”

. Ağrı kesicilerin kalp krizine neden olma riski var mıdır?

“Evet olabilir. Özellikle bazı romatizma ilaçları yüksek dozda pıhtılaşmayı bozarak yani kanın pıhtılaşmasını bozar zeminde de gizli bir koroner olayı varsa enfarktüse yol açabilir. Kalpte olabildiği gibi beyin damarlarında da görülür ve felç yapabilir, başka damarlarda olursa mesela kangren yapabilir. O nedenle bu ilaçların bilinçsiz kullanılmaması gerekiyor.”

"ALTTA YATAN HASTALIK TEDAVİ EDİLMEDEN KULLANILAN AĞRI KESİCİLER FAYDADAN ÇOK ZARAR VERİR"

. Baş ağrısı için sürekli alınan ağrı kesicilerin yararı olur mu? Sık sık ağrı kesici kullanmanın ne gibi zararları vardır?

“Kronik baş ağrılarında ağrı kesici ilaçların tedavi edici bir etkisi yok ancak zaman zaman ağrıyı keserek kişilere geçici bir rahatlama sağlıyor. Buradaki hedef baş ağrısı yapan sebebin düzeltilmesidir. Örneğin, tansiyon düzeltilecek, baş ağrısının sebebi kansızlıksa kansızlık sorunu ortadan kaldırılacak, damar sertliği varsa, migren varsa bu sorunlar düzeltilecek. Yoksa altta yatan hastalık tedavi edilmeden ağrı kesici ilaç kullanılırsa faydadan çok zarar görürler.”

. Adetliyken ağrı kesici kullanmanın zararları var mı?

“Kanamayı artırıcı etkisi sebebiyle küçük doz aspirin almamak gerekir bunun dışında çok fazla yan etkisi yoktur, pratikte kadınlar kullanıyor.”

. Migren de ağrı kesicinin rolü nedir?

“Migrende damar spazmı ve damar genişlemesi söz konusudur. Beyinde bir yer kansız kalıyor ve genişliyor. Ağrı kesici ilaç da beyinde oluşan bu kimyasal birikimleri azaltarak kişiyi rahatlatıyor, geçici bir rahatlık sağlıyor. Dolayısıyla ağrı kesicilerin migrende de faydası yoktur.”

. Kendisine iyi gelen ağrı kesiciyi arkadaş çevresine önerenler var. Bu konu hakkında ne söyleyeceksiniz? İnsanların kafasına göre kullandığı ağrı kesiciler genel olarak ne gibi problemlere sebebiyet verebilir?

“İnsanlar bilinçsiz ilaç kullanmamalıdır, komşu komşuya ilaç önermemelidir ve eczaneden rastgele ilaç alınmamalıdır. Her romatizma ilacı tedavi edici değildir. Bir kişiye iyi gelen romatizma ilacı başka birine zarar verebilir, mide kanaması yapabilir, tansiyonu yükseltebilir. Kişi eğer hipertansiyona adaysa tansiyonu fırlatıyor ve kişi acil polikliniğe başvurmak zorunda kalıyor.”

. Ağrı başlamadan ağrı kesici kullanmak daha faydalı olur demek mümkün mü? Mesela adet ağrısının ne zaman olacağını bilen kadın ağrılar başlamadan ağrı kesici kullansa daha mı etkili olur?

“Ağrının önüne bu şekilde geçilemez. Bu ilaçlar koruyucu amaçlı kullanılamaz, kişiye zarar verebilir, ilacı önce aldığı için adet kanamasını da artırabilir.”

. Ağrı kesici ilaçlar bağımlılık yapar mı? Bağımlılık anlamında risk grubunda olan kişiler kimlerdir?

“Ağrı kesici ilaçlar psişik bağımlılık yapabiliyor. Ağrı kesici ilaçları kullanmaya bağlı ağrılar oluşmaya başlar. Mesela aspirinler baş ağrısı yapıyor, ağrı kesicilerin bazıları kendileri baş ağrısı yapabiliyor. Bu bağımlılıkla ilgisi olmayan bir şey sadece vücudun reaksiyonu. Uzun süre kronik şekilde ağrı kesici kullananlarda görülüyor, bağımlılık yapmaz ama psikolojik bağımlılık oluşabilir. Daha çok gençler risk grubundadır, bir an evvel iyileşmek için kullanıyorlar bu ilaçları.”

. Bağımlılık yapan ilaçların etkilerini ortadan kaldırmak mümkün mü? Bağımlılık düzelebilir mi?

“Evet mümkündür. Bağımlılık tedavisi için özel ilaçlar vardır bunlar kullanılıyor diğer ilaçların yerine geçiyor. Vücuttaki bazı bölgeleri uyarıyor, uyuşturucu ilaç gibi etki yapıyor derken diğer ilaç yavaş yavaş etkisini kaybediyor.”

"AĞRI KESİCİ KULLANMAK YERİNE ALTERNATİFLER DEĞERLENDİRİLMELİ"

. Ağrıyı yok etmede ağrı kesicilerin yerine başka alternatifler var mı?

“Akupunkturun bazı migren, adale ve iskelet ağrılarında kullanılabildiğini savunan kişiler ve yayınlar var. Aynı şekilde fizik tedaviden de faydalanılabilir, oldukça etkili bir yöntemdir. Kaplıcaları da bu sınıfa sokmak mümkün, çamur banyoları gibi alternatifler varken ağrı kesici ilaçlara çok yüklenmemek gerekiyor.”